Katarzyna Witczyńska
Von den Sonderwirtschaftszonen zur Polnischen Investitionszone – ein neues Modell der Investitionsförderung in Polen
From Special Economic Zones to the Polish Investment Zone: A New Model of Investment Incentives in Poland
Zusammenfassung: In diesem Beitrag wird die Transformation des polnischen Investitionsanreizsystems von der Mitte der 1990er Jahre eingeführten Sonderwirtschaftszonen (SWZs) zur 2018 eingerichteten landesweiten polnischen Investitionszone (PIZ) analysiert. Der Artikel bespricht die historische Rolle der SWZ in der postsozialistischen Transformation, ihre Auswirkungen auf die regionale Entwicklung und ihre schrittweise Integration in den neuen PIZ-Rahmen. Es werden strukturelle Veränderungen, förderfähige Kosten, jüngste Gesetzesänderungen und die wachsende Rolle von ESG-Kriterien beleuchtet. Darüber hinaus werden das polnische Modell mit denen anderer mittel- und osteuropäischer Länder und betont seine Flexibilität, seine Angleichung an die EU-Beihilfevorschriften und sein Potenzial zur Unterstützung von Digitalisierung, Industrie 4.0 und ökologischer Transformation verglichen. In der Schlussfolgerung wird das PIZ als modernisierte Fortsetzung der SWZ bewertet, die darauf ausgelegt ist, den Herausforderungen der Wettbewerbsfähigkeit, der Nachhaltigkeit und des regionalen Zusammenhalts im 21. Jahrhundert gerecht zu werden.
Schlüsselwörter: Sonderwirtschaftszonen, Polnische Investitionszone, Investitionsförderung, Regionalentwicklung, Transformation, ESG
Abstract:This paper analyzes the transformation of Poland’s investment incentive system from Special Economic Zones (SEZs), introduced in the mid-1990s, to the nationwide Polish Investment Zone (PIZ) established in 2018. The study discusses the historical role of SEZs in the post-socialist transformation, their impact on regional development, and their gradual integration into the new PIZ framework. The paper highlights structural changes, eligible costs, recent legislative amendments, and the growing role of ESG criteria. Furthermore, it compares Poland’s model with those of other Central and Eastern European countries, emphasizing its flexibility, alignment with EU state aid rules, and potential for supporting digitalization, Industry 4.0, and ecological transformation. The conclusion assesses the PIZ as a modernized continuation of SEZs, designed to meet the challenges of competitiveness, sustainability, and regional cohesion in the 21st century.
Keywords: Special Economic Zones, Polish Investment Zone, investment incentives, regional development, transformation, ESG
Über die Autorin: Die Autorin ist Wissenschaftlerin im Bereich Wirtschaftswissenschaften, mit besonderem Interesse an Fragen der Regionalentwicklung, Investitionsförderung und der europäischen Integration, E-Mail: katarzyna.witczynska@uwr.edu.pl.
Andrzej Bisztyga
Wird der schlesische Dialekt der polnischen Sprache den Status einer Regionalsprache im Sinne der Europäischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen erlangen?
Will the Silesian dialect of the Polish language gain the status of a regional language in the sense of the European Language Charter Regional or minority organisations?
Zusammenfassung: Mehrere Versuche, den schlesischen Dialekt des Polnischen rechtlich als Regionalsprache im Sinne der Europäischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen des Europarats anzuerkennen, sind gescheitert. Schließlich verabschiedete der Sejm der Republik Polen am 26. April 2024 ein Gesetz, das dem schlesischen Dialekt den Status einer Regionalsprache zuerkannte, aber der Präsident der Republik Polen weigerte sich faktisch, es zu unterzeichnen. Das Gesetz trat nicht in Kraft. Dieser Akt gab Anlass zu ernsthaften Streitigkeiten unter den Sprachwissenschaftlern, aber nach der vorherrschenden und überzeugenden Argumentation ist der schlesische Dialekt der Dialekt der Amtssprache in der Republik Polen. Darüber hinaus äußert sie ernsthafte Zweifel an der Einhaltung der oben genannten Charta sowie der Verfassung der Republik Polen. Der Verfasser ist der Auffassung, dass es keine ausreichenden Gründe gibt, dem schlesischen Dialekt den Status einer Regionalsprache im Sinne der oben genannten Charta zuzuerkennen.
Schlüsselwörter: Schlesischer Dialekt, Schlesische Sprache, Schlesische Sprache, Regionalsprache, ethnische Minderheit, Europäische Charta der Stadt- und Regionalsprachen, Verfassung der Republik Polen
Abstract: Several attempts to legally recognize the Silesian dialect of Polish as a regional language within the meaning of the European Charter for Regional or Minority Languages of the Council of Europe have not been successful. Finally, on 26 April 2024, the Sejm of the Republic of Poland passed a law granting the Silesian dialect the status of a regional language, but the President of the Republic of Poland effectively refused to sign it. The act did not enter into force. This act gave rise to serious disputes among linguists, however, according to the dominant and convincing argumentation, the Silesian dialect is the dialect of the official language in the Republic of Poland. Moreover, it raises serious doubts as to its compliance with the above-mentioned Charter, as well as with the Constitution of the Republic of Poland. The author is of the opinion that there are insufficient grounds for granting the Silesian dialect the status of a regional language within the meaning of the above-mentioned Charter.
Keywords: Silesian dialect, Silesian speech, Silesian language, regional language, ethnic minority, European Charter for Urban and Regional Languages, Constitution of the Republic of Poland
Über den Autor: Prof. Dr. habil. Andrzej Bisztyga, Direktor des Institutes für Rechtswissenschaften an der Universität Zielona Góra, Leiter des Lehrstuhls für Verfassungsrecht, Europäisches und Internationales Recht, Institut für Rechtswissenschaften, Universität Zielona Góra, E-Mail: A.Bisztyga@wpa.uz.zgora.pl.
Piotr Sobański
Kwestia konieczności przyjęcia ustawy reprywatyzacyjnej w świetle art. 1 Protokołu Nr 1 do EKPC
The issue of obligation to enact the reprivatisation law according to the Article 1 of Protocol No. 1 to the ECHR
Streszczenie: W artykule została pominięta ocena przyczyn braku przyjęcia przez ustawodawcę przez trzy dekady kompleksowej ustawy reprywatyzacyjnej. Artykuł skupia się jedynie na analizie zagadnienia ewentualnej konieczności przyjęcia ustawy reprywatyzacyjnej w Polsce w świetle regulacji art. 1 Protokołu Nr 1 do EKPC.
Przeanalizowano wyroki i decyzje Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, które dotyczą wykładni i stosowania art. 1. Uwzględnione zostały w tym zakresie postępowania, w których skarżący kwestionowali legalność oraz skutki nacjonalizacji przeprowadzonych podczas komunistycznego reżimu.
Polska ratyfikowała dnia 10 października 1994 r. Protokół Nr 1 do EKPC. Z uwagi na okoliczność dokonania nacjonalizacji przed ratyfikacją Protokołu Nr 1, Polska nie ma na podstawie art. 1 Protokołu Nr 1 obowiązku przyjmowania ustawy reprywatyzacyjnej.
Słowa kluczowe: sprawiedliwość okresu przejściowego, komunizm, reprywatyzacja, EKPC, art. 1 Protokołu Nr 1
Abstract: The paper excludes the disputes related to the lack of enacting the reprivatisation law in Poland during the last 30 years. The paper focuses only on the obligation to enact the reprivatisation law according to the Article 1 of Protocol No. 1 to the ECHR. The paper exams the judgements and decisions of the European Court of Human Rights which concern the right to property guaranteed by Article 1 of Protocol No. 1. The point of the paper’s deliberations is especially an analysis of the cases which complaints are related to restoration of property confiscated under the communist regime.
Poland ratified Protocol No. 1 to the ECHR on 10 October 1994. Because the nationalisation of private properties took place in the period before the ratification by Poland, there is no obligation to enact the reprivatisation law according to the Article 1 of Protocol No. 1.
Keywords: transitional justice, communism, reprivatisation, ECHR, Article 1 of Protocol No. 1, Poland
O autorze: adw. dr Piotr Sobański LL.M. (Zielona Góra), e-mail: piotr.sobanski@adwokatura.pl.
Klaudia Rosłaniec
Gerichtliche genetische Genealogie – Potenzial, rechtliche und ethische Herausforderungen im polnischen Rechtssystem
Forensic Genetic Genealogy – Potential, Legal and Ethical Challenges in the Polish Legal System
Zusammenfassung: DNA-Tests sind derzeit eines der wichtigsten Instrumente zur Identifizierung von Straftätern. Die forensische Genetik, die auf dem Vergleich genetischer Profile basiert, spielt eine Schlüsselrolle. In Situationen, in denen der direkte Abgleich des DNA-Profils keine Ergebnisse bringt, kann jedoch die forensische genetische Genealogie eingesetzt werden. Der Artikel widmet sich der Analyse der Möglichkeiten und Herausforderungen, die mit der Implementierung dieser Technik in das polnische Rechtssystem verbunden sind, mit besonderem Schwerpunkt auf den in den Vereinigten Staaten verwendeten Lösungen. Der Beitrag stellt die Definition der genetischen Genealogie, die Art und Weise, wie sie durchgeführt wird, und die Funktionsweise von Datenbanken vor. Auch die Ermittlungen gegen den amerikanischen Verbrecher, der als Golden State Killer bekannt ist und für die Entwicklung der genetischen Genealogie von entscheidender Bedeutung ist, wurden diskutiert. Der Beitrag enthält eine Analyse der aktuellen Rechtslage, die mit dem Vorschlag zur Einführung von Gesetzesänderungen endet, die darauf abzielen, die Wirksamkeit der Ermittlungstätigkeit durch den Einsatz der forensisch-genetischen Genealogie zu erhöhen.
Schlüsselwörter: forensische genetische Genealogie, forensische Genetik, Ethik in der Forensik, genetische Daten, DNA-Datenbank
Abstract: DNA testing is one of the most essential tools used by law enforcement to identify criminal offenders. Forensic DNA analysis, based on the comparison of genetic profiles, plays a crucial role in investigative procedures. In cases where a direct DNA match cannot be obtained, forensic genetic genealogy might be an alternative. This article examines the potential and challenges associated with implementing forensic genetic genealogy within the Polish legal system, with particular emphasis on solutions applied in the United States. The paper discusses the definition of genetic genealogy, the methodology of its application, and the functioning of databases. It also presents the significant case of an American perpetrator known as the Golden State Killer. The article includes an analysis of the current legal framework and concludes with legislative proposals intended to enhance the effectiveness of investigative procedures through the use of forensic genetic genealogy.
Key words: forensic genetic genealogy, forensic genetics, forensic ethics, genetic data, DNA database
Über die Autorin: Jurafakultät an der Universität von Kardinal Stefan Wyszynski in Warschau, E-Mail: roslaniecklaudia.m@gmail.com.
Maksymilian Sztajura
O skuteczności penalizacji czynu zniesławienia Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej
On the effectiveness of penalizing defamation of the President of the Republic of Poland
Streszczenie: Artykuł analizuje zasadność i skuteczność przepisu art. 135 § 2 Kodeksu karnego, który penalizuje publiczne znieważenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Przedstawiona dogmatyczna charakterystyka tego przepisu, wskazuje, że jego celem jest ochrona godności i autorytetu głowy państwa. Omawia też kontrowersje wokół jego stosowania w kontekście wolności słowa, przywołując dwa znane przypadki sądowe: sprawę twórcy strony antykomor.pl oraz proces Jakuba Żulczyka. Analiza praktyki orzeczniczej pokazuje, że mimo formalnej zgodności przepisu z Konstytucją i Europejską Konwencją Praw Człowieka, sądy w Polsce coraz częściej rezygnują z wymierzania kar na jego podstawie, powołując się na znikomą szkodliwość społeczną czynu oraz standardy demokratycznego państwa prawa. Zostały również przedstawione argumenty przemawiające za tym, że przepis ten w obecnym kształcie jest nieefektywny i zbędny, a jego uchylenie nie pozbawiłoby Prezydenta ochrony prawno-karnej, która wciąż może być realizowana na podstawie innych przepisów (art. 212, 216 i 226 § 3 k.k.). W konkluzji artykuł wskazuje, że art. 135 § 2 k.k. nie spełnia swojej funkcji w realiach współczesnego państwa demokratycznego i staje się źródłem niepotrzebnych napięć społecznych oraz ograniczeń dla wolności wypowiedzi.
Słowa kluczowe: zniesławienie, Prezydent, zniesławienie Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej
Abstract: The article analyzes the legitimacy and effectiveness of Article 135 § 2 of the Polish Penal Code, which penalizes public defamation of the President of the Republic of Poland. The dogmatic characterization of this provision indicates that its purpose is to protect the dignity and authority of the head of state. It also discusses the controversies surrounding its application in the context of the protection of the dignity and authority of the head of state. The dogmatic characterization of this provision indicates that its purpose is to protect the dignity and authority of the head of state. It also discusses the controversies surrounding its application in the context of freedom of speech, citing two well-known court cases: the case of the creator of the anti-komor.pl website and the trial of Jakub Żulczyk. An analysis of case law shows that despite the formal compliance of the provision with the Constitution and the European Convention on Human Rights, courts in Poland are increasingly refraining from imposing penalties on its basis, citing the negligible social harm of the act and the standards of a democratic state ruled by law. Arguments are also presented in favor of the view that the provision in its current form is ineffective and unnecessary, and that its repeal would not deprive the President of legal and criminal protection, which can still be exercised based on other provisions (Articles 212, 216, and 226 § 3 of the Criminal Code). In conclusion, the article points out that Article 135 § 2 of the Criminal Code does not fulfill its function in the realities of a modern democratic state and becomes a source of unnecessary social tensions and restrictions on freedom of expression.
Keywords: defamation, President, defamation of the President of the Republic of Poland
O autorze: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, e-mail: maksymiliansztajura@gmail.com.
Gracjan Wojciechowski
Militaryzacja przestrzeni kosmicznej – status prawny i najnowsze dylematy
Militarization of outer space – legal status and recent dilemmas
Streszczenie: Artykuł ,,Militaryzacja przestrzeni kosmicznej – status prawny i najnowsze dylematy’’ koncentruje się na przedstawieniu zjawiska militaryzacji kosmosu i jej analizie prawnej. Autor wyjaśnia pojęcia militaryzacji i omawia jej rodzaje oraz wskazuje kluczowe regulacje prawne. Artykuł przedstawia interpretacje układów międzynarodowych oraz wskazuje luki prawne w zakresie regulacji militaryzacji. Autor zwraca uwagę na nowe wyzwania, takie jak, rosnąca rola prywatnych przedsiębiorstw w sektorze kosmicznym oraz zastosowanie sztucznej inteligencji w obiektach satelitarnych. Autor w konkluzji podkreśla potrzeba opracowania nowych, kompleksowych regulacji międzynarodowych i proponuje powołanie instytucji nadzorującej wykorzystanie przestrzeni kosmicznej, aby zapewnić jej pokojowy i bezpieczny charakter.
Słowa kluczowe: militaryzacja, prawo kosmiczne, przestrzeń kosmiczna, broń nuklearna, sztuczna inteligencja
Abstract: The article “Militarization of space – legal status and recent dilemmas” focuses on presenting the phenomenon of space militarization and its legal analysis. The author explains the concept of militarization, discusses its types, and points out key legal regulations. The article presents interpretations of international agreements and points out legal loopholes in the regulation of militarization. The author draws attention to new challenges, such as the growing role of private companies in the space sector and the use of artificial intelligence in satellite facilities. In conclusion, the author emphasizes the need to develop new, comprehensive international regulations and proposes the establishment of an institution to oversee the use of outer space in order to ensure its peaceful and safe nature.
Keywords: militarization, space law, outer space, nuclear weapons, artificial intelligence
O autorze: Gracjan Wojciechowski – student V roku prawa na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, e-mail: 331858@uwr.edu.pl.
